Luljeta Lleshanaku
(nacida en 1968, Elbasan, Albania ) es una poeta albanesa que ha recibido en el año 2009 el premio Vilenice Kristal (los ganadores anteriores han incluido Milan Kundera , Zagajewski Adán , Peter Handke , y Herbert Zbigniew ).
(nacida en 1968, Elbasan, Albania ) es una poeta albanesa que ha recibido en el año 2009 el premio Vilenice Kristal (los ganadores anteriores han incluido Milan Kundera , Zagajewski Adán , Peter Handke , y Herbert Zbigniew ).
Impartió clases de literatura en la Universidad de Tirana y fue editora en jefe de la revista semanal Zeri i rinisë (La Voz de la Juventud).
Luego trabajó para el periódico literario Drita. En 1999, participó en el Programa Internacional de Escritores de la Universidad de Iowa.
LOS REZOS SECRETOS
En mi familia
las oraciones se rezaban en secreto,
suavemente murmuradas bajo las mantas
y la congestión nasal,
un suspiro antes y un suspiro después
como finos apósitos esterilizados.
En el exterior de la casa
había una escalera de madera
apoyada todo el año contra la pared,
lista para reparar en agosto las tejas antes de las lluvias.
Nunca ningún ángel la subió
y ningún ángel la bajó,
sólo hombres que sufrían de ciática.
Se rezaba para tener un vislumbre de Ellos
en la esperanza de poder renegociar los contratos
o postergar los plazos.
"Señor, dame fuerzas", decían,
puesto que descendían de Esau
y tenían que contentarse con la bendición
concedida por Jacob,
la bendición de la espada.
En casa, rezar se consideraba una debilidad
lo mismo que hacer el amor.
Y al igual que hacer el amor
seguía después la larga
noche fría del cuerpo.
[Versión al castellano: Jesús Jiménez Domínguez]
MORIR APRESURADAMENTE
Van muriéndose uno tras otro;
echar tierra sobre ellos se ha vuelto tan natural
como echarle sal a la comida.
Son todos de la misma generación, mi familia,
o más exactamente, de la misma época,
y los hijos de una época son como los perros de un trineo:
en su búsqueda del oro
o corren todos o se desploman juntos.
No es matemática,
más bien un peine, un peine que domara un cabello rebelde
después de un loco amorío, frente al espejo.
[Versión al castellano: Jesús Jiménez Domínguez]
Memoria
No hay profecía sino memoria
lo que ocurra mañana
ha ocurrido hace mil años
del mismo modo, con el mismo final;
y mi vieja memoria
dice que tu falsa memoria
es la historia de un pájaro de brillante plumaje
convertido en un cuervo en la cima de una montaña de mármol.
La misma mujer estará allí
en el mismo camino de la reencarnación
su jaula de cabello negro
su corazón generoso y amargo
como un ánfora llena de serpientes.
No hay profecía, las cosas ocurren
como lo hicieron antes;
la muerte te encuentra en la misma cama
solo y sin pena, sin sombra
como los árboles húmedos por la noche.
No hay destino, sólo leyes y biología;
la trucha chapotea en el agua
los pinos respiran en las montañas.
Antipastorale, Eurorilindja, Tirana, 1999
Versión de Jonio González sobre la traducción al inglés de Robert Elsie en Albania Literature
Cuando el amor empieza a ...
Entra en mis días arrogantemente
como el silencio tras el golpe
del mazo del juez.
Me balanceo en la brisa más ligera
a lo largo del campo de trigo
esperando la cosecha.
Llega cuando pienso que estoy segura
cuando pienso que todo lo que soy es sólo espina,
fuerte, sin pecho ni vientre,
sin ombligo
como una bodega repleta de alimentos
almacenados para el invierno.
Titubeo un instante
preparada para empezar de nuevo
con la paleta limpia de un pintor
huella oscura en el centro.
Luego emprenderé el mismo viaje
cuyo final tan bien conozco:
una bala fría llena mi bolsillo,
la que cada buen soldado guarda
para el día en que se encuentra sitiado.
Luljeta Lleshanaku (Elbasan, Albania, 1968), Más que una retrospectiva, Carmina in minima re, nº 55, Barcelona, mayo de 2015
Traducción de Lucia Paprková
Envío de Jonio González
****
Traducción de Lucia Paprčková
Lunes de siete días
1
El lunes sienta como un zapato raro
su par mordido por el perro atado en la puerta.
El sol siempre sale por la puerta trasera abierta
y se esparce por la casa como alimento para pájaros en la calle.
Los hombres regresando de la playa pedregosa
con las manos atrás
en su caminar a ninguna parte
parecen el punto de mira de un fósil
su saliva amarga todavía de café
la caspa dispersa por el cuello de su camisa;
para dibujarla tendrías que contener la respiración.
Durante semanas no hubo ni una sola gota de lluvia. La fina
corriente disminuye, enfermiza, sifilítica.
Un niño que falta a la escuela
se escabulle de su madre.
Tiene nueve años y aún suma y resta con los dedos
ennegrecidos por las nueces frescas
contando los años para su reclutamiento.
Dibuja un círculo grande, polvoriento en la mugre
que se parece a una pieza de carne podrida
en la que el tumor acaba de ser extirpado.
Como el salmón, listo para aparearse,
3
Antes de dormirse, el mundo entero vuelve bajo los párpados
4
Cuando mi abuela llegó aquí como una novia
5
Los juguetes rotos eran mis juguetes:
6
Aquí está el hombre honesto, el hombre justo,
7
El olor de las raíces en el aire, y la lluvia cayendo
8
‘Si tienes la piel morena
9
Medio tutissimus ibis, por el centro irás más seguro.
10
Preparación para el invierno
E hëna në shtatë ditë
I.
E hëna është një këpucë teke;
II.
Si salmonët, lënë detin dhe i ngjiten grykëderdhjes se lumit
III.
Para gjumit bota kthehet nën qepallë
IV.
Kur ime gjyshe erdhi nuse ketu,
V.
Lodrat e prishura ishin argëtimi im.
VI.
Ja, ku është ai burri i ndershëm, burri i drejtë,
VII.
Kundërmim rrënjësh. Shirat kthehen në zgjoin e vet
VIII.
Nëse ke një lëkurë të zezë,
IX.
Në mes je i shpëtuar- thoshnin latinët
X.
Përgatitjet për dimër nuk janë një zakon
Kur dashuria jep një shenjë...
Ajo futet ne rrjedhën e gjërave me arrogancë,
si heshtja që pason trokitjet e çekiçit të gjyqtarit
gjatë seancës.
Gjithë qenia perkundet, nga puhia me e vogel,
nje are e ardhur gruri
që pret për t’u korrur.
I thua vetes se je e mbrojtur,
se tashmë je vetëm një shpinë
një shpinë e fortë, pa gjoks, pa bark,
pa kërthizë,
(veçanërisht pa kërthizë)
si tavani i qilarit
mbi ushqimet e konservuara për dimër.
Zmbrapsem një moment
e gatshme për t’ia filluar çdo herë nga fillimi
me një paletë te pastër piktori
e një vrimë të errët në mes.
E nis për të disatën herë atë rrugë
fundin e së cilës e njoh mirë,
si prekjen metalike të fishekut, ne xhep,
të cilin, gjatë rrethimit,
ushtari i mirë
e ruan për vete.
No hay profecía sino memoria
lo que ocurra mañana
ha ocurrido hace mil años
del mismo modo, con el mismo final;
y mi vieja memoria
dice que tu falsa memoria
es la historia de un pájaro de brillante plumaje
convertido en un cuervo en la cima de una montaña de mármol.
La misma mujer estará allí
en el mismo camino de la reencarnación
su jaula de cabello negro
su corazón generoso y amargo
como un ánfora llena de serpientes.
No hay profecía, las cosas ocurren
como lo hicieron antes;
la muerte te encuentra en la misma cama
solo y sin pena, sin sombra
como los árboles húmedos por la noche.
No hay destino, sólo leyes y biología;
la trucha chapotea en el agua
los pinos respiran en las montañas.
Antipastorale, Eurorilindja, Tirana, 1999
Versión de Jonio González sobre la traducción al inglés de Robert Elsie en Albania Literature
Cuando el amor empieza a ...
Entra en mis días arrogantemente
como el silencio tras el golpe
del mazo del juez.
Me balanceo en la brisa más ligera
a lo largo del campo de trigo
esperando la cosecha.
Llega cuando pienso que estoy segura
cuando pienso que todo lo que soy es sólo espina,
fuerte, sin pecho ni vientre,
sin ombligo
como una bodega repleta de alimentos
almacenados para el invierno.
Titubeo un instante
preparada para empezar de nuevo
con la paleta limpia de un pintor
huella oscura en el centro.
Luego emprenderé el mismo viaje
cuyo final tan bien conozco:
una bala fría llena mi bolsillo,
la que cada buen soldado guarda
para el día en que se encuentra sitiado.
Luljeta Lleshanaku (Elbasan, Albania, 1968), Más que una retrospectiva, Carmina in minima re, nº 55, Barcelona, mayo de 2015
Traducción de Lucia Paprková
Envío de Jonio González
****
Traducción de Lucia Paprčková
Lunes de siete días
1
El lunes sienta como un zapato raro
su par mordido por el perro atado en la puerta.
El sol siempre sale por la puerta trasera abierta
y se esparce por la casa como alimento para pájaros en la calle.
Los hombres regresando de la playa pedregosa
con las manos atrás
en su caminar a ninguna parte
parecen el punto de mira de un fósil
su saliva amarga todavía de café
la caspa dispersa por el cuello de su camisa;
para dibujarla tendrías que contener la respiración.
Durante semanas no hubo ni una sola gota de lluvia. La fina
corriente disminuye, enfermiza, sifilítica.
Un niño que falta a la escuela
se escabulle de su madre.
Tiene nueve años y aún suma y resta con los dedos
ennegrecidos por las nueces frescas
contando los años para su reclutamiento.
Dibuja un círculo grande, polvoriento en la mugre
que se parece a una pieza de carne podrida
en la que el tumor acaba de ser extirpado.
2
Como el salmón, listo para aparearse,
nadando contra la corriente del mar
al estuario del río
los invitados a la boda dan un paso atrás en el tiempo
y mendigan a la patrona que les devuelva su carne:
‘La mía es blanca y brillante...’
‘La mía es suave, con una quemadura de plancha caliente en mi antebrazo...’
‘La mía huele a salvia, como una bolsa de lona...’
‘La mía es mágica, puedes ponerla del revés...’
‘¡Dame cualquier cosa –no importa!’
Aquí llega Mustafá, el borracho,
con su cabeza pegada al lado derecho de su cuerpo.
Él es el Santo del Lunes, culpable de todo,
absorbiendo los pecados de todos
como un hisopo de algodón impregnado de alcohol
apretado a una herida.
3
Antes de dormirse, el mundo entero vuelve bajo los párpados
como un ejército lleno de orgullo, agrupado bajo el Arco de Triunfo,
el botín de la guerra dejado atrás.
El rito nocturno de follar
que trituró la música
suficiente para esconder
el motivo por el que nos despertamos esta mañana
y, más aún, el motivo para despertar mañana.
La lámpara se apaga por última vez
y la sangre sigue su pequeña ruta circular.
4
Cuando mi abuela llegó aquí como una novia
con nada más que su buen nombre
la casa estaba vacía de todo, menos de armas colgadas.
Había tan pocas cosas allí que tuvo que construir una ciudad entera
sólo para encontrar un par de hombros para la cabeza.
Comenzó con la plantación de un albaricoquero frente a la casa
y luego otro, de modo que los dos eran
como las manos ahuecadas en una cara
para calentarla.
Entonces los niños gotearon de ella
como lluvia del techo de hojalata.
Los que cayeron sobre el suelo blando fueron olvidados.
Los que cayeron sobre el cemento
lograron sobrevivir.
Hasta ho
todavía siguen en pie petrificados en una fotografía en blanco y negro
en trajes de lana con el pelo graso cortado a trasquilones
pareciendo incómodos
pareciendo que sus vidas eran prestadas de otros lugares.
5
Los juguetes rotos eran mis juguetes:
cebras, muñecas chinas de broma, carretas de helado
-regalados en Año Nuevo por mi padre.
Pero de nada sirvió guardarlos juntos.
Parecían tortas con su glaseado
lamido por un niño pícaro
hasta que los rompí, rajé y sondeé sus tripas, engranajes
pequeñitos, las pilas,
sin ser consciente entonces de que estaba ensayando
mi comprensión de la libertad.
Cuando miré por vez primera una pintura real
di unos pasos atrás, instintivamente,
sobre mis tacones
buscando un lugar precioso
desde el que poder explorar su profundidad.
Fue distinto con la gente:
yo los construía,
yo los amaba, pero no llegué a amarlos plenamente.
Ninguno fue tan alto como el techo azul.
Al igual que en una casa inacabada, parecía haber una lámina de plástico
sobre ellos en vez de un techo
al comienzo del otoño lluvioso de mi comprensión.
6
Aquí está el hombre honesto, el hombre justo,
su cara una manta de picnic
sacudida de migajas.
Este tipo de hombre nunca está desocupado.
Pregunta: “¿Alguien tiene un clavo para
al agujero de mi pecho?”
Mi bisabuelo era así,
y así era mi abuelo, y mi padre.
Tal vez si yo fuera hijo habría sido igual,
mirando fijamente a un padre sin ningún valor
(¡Qué vergüenza! Diría yo).
“¿Hasta dónde debo ir?” El hijo preguntaría sólo una vez.
“Hasta que pierdas la vista de ti mismo.”
Habría sido un sueño,
porque su árbol genealógico fue alcanzado
por un rayo
antes que el olor suculento de azúcar quemado emanando de Katsura
difundido sobre el pueblo.
7
El olor de las raíces en el aire, y la lluvia cayendo
como las abejas que regresan a sus colmenas, todos a la vez.
Es una tradición en mi familia distinguir la lluvia feliz de
la lluvia melancólica
concebida por encima de las cumbres durante el verano.
Escucho con un oído, esperando, como si de repente uno reconociese
que la voz de un extranjero
es en efecto su propia voz
Mi tío pide un ‘fazzoletto’ para limpiar sus gafas.
Ha usado esa palabra desde que fue a Florencia
para curar su neumonía –época que recuerda
tan afectuosamente como una luna de miel.
Con mi informe escolar en su mano
las venas palpitan en sus sienes –cuestión de vida o muerte.
Es él quien tiene que determinar
si seré un ladrillo para una pared
o una piedra para una granja.
La mano que golpea
es un manual de instrucciones leído solamente una vez
aunque los surcos de la palma de su mano –los límites de su destino –
jamás dejan huellas en mí.
‘Al Diablo con eso! Tráeme un fazzoletto!’
8
‘Si tienes la piel morena
tu sonrisa es exquisita,
plena, y disimula los dientes picados.’
F lo sabe. Llora por su hijo.
Por la mañana temprano abre la ventana
enciende la estufa de queroseno
con un trozo de telegrama arrugado aún en su mano
barre el patio, alimenta a los pollos, cocina para diez,
arregla la silla de brazos de esfinge
frente a la puerta.
Y cada día con garras de halcón lucha contra
el desorden
rogando por la forma y disciplina
igual que las parcelas cuadradas de un campo de trigo
dirigiendo una parte de sí misma que vuela sin piedad
en línea recta
sin aterrizar jamás.
Acepta saludos con sus ojos
y se abren caminos ante ella
como el Sabbat entre otros días,
dedicado a la gratitud y a la oración.
9
Medio tutissimus ibis, por el centro irás más seguro.
El mantel bordado en el centro de la mesa.
La mesa en el centro de la alfombra.
La alfombra en el centro de la habitación.
La habitación en el centro de la casa.
La casa en el centro del bloque.
El bloque en el centro de la ciudad.
La ciudad en el centro del mapa.
El mapa en el centro de la pizarra.
La pizarra en el centro de ningún lugar.
Lola es un ángel. Su frente no ha crecido desde sus ocho años,
su centro de gravedad no ha cambiado. Y le gustan los rincones, las esquinas,
aunque siempre se encuentra
en el centro del autobús
donde la gente corre hacia la puerta de cada extremo.
Mis vecinos nunca fueron a la escuela
ni han oído hablar de la estética
y casi nunca han leído algo
sobre los ejes de la Tierra, la simetría, o la verdad absoluta.
Pero instintivamente se dejaron arrastrar hacia el centro
como un hombre poniendo su cabeza en el regazo de una mujer,
una mujer que, con un par de tijeras,
lo hará más vulnerable que nunca
antes de que termine el día.
10
Preparación para el invierno
no es la tradición sino el instinto. Lanzamos nuestras ansiedades de recambio
como la carga preciosa de un naufragio.
Taedium vitae es una zona horaria
que ya no existe.
El olor a judías hervidas nos separa
de nuestros vecinos, un sueño por encima de la estufa
nos separa de nuestros antepasados.
No hay intermediario
entre mis talentos y yo.
El viento predica con una voz gangosa de profeta falso.
Los años dan volteretas sobre las laderas congeladas
y nosotros instintivamente escondemos la cabeza entre las rodillas.
Los límites se marchitan. Mi cuerpo,
más abstracto que nunca, es un país sin himno,
un país, delirante y una vez cerca de la muerte, que toco
como una madre toca con sus labios la frente de su hijo
con fiebre alta.
E hëna në shtatë ditë
I.
E hëna është një këpucë teke;
me tjetrën, ndoshta po argëtohet qeni i lidhur tek porta.
Dielli del gjithmone nga një deriçkë
dhe derdhet si krundet nëpër rrugë- gjithsesi i panevojshëm.
Burrat që zbresin zallit
me trupin drejt, e duart të lidhura pas shpine
janë nisur për askund.
Ata ngjajnë me thepin e pushkës në vijën e shënjestrës;
duhet te mbash frymën për t’i fiksuar.
Pështyma e tyre akoma e hidhur nga kafeja
dhe mbi jakat e xhaketave- barriera zbokthi
apo flamuj të bardhë dorëzimi.
Javë të tëra pa rënë një pikë shi. Përroi i vetem digjet nga sifilisi.
Një fëmijë i përvidhet së ëmës; nuk do të shkojë në shkollë.
Është nëntë vjeç, dhe mbledh e zbret me gishtat e nxirë me arra të njoma
vitet që i kanë mbetur deri në rekrutim.
Përtej dhjetës, ai është i hutuar.
Vizaton rreth vetes nje rreth të madh në pluhur
si një copë lëkurë e shënuar
atje ku do të kryhet një heqje tumori..
II.
Si salmonët, lënë detin dhe i ngjiten grykëderdhjes se lumit
kur vjen koha e dyzimit,
- dasmorët, bëjne nje hap prapa në histori
ndërsa kthehen te nesërmen, me sytë përdhe, duke i kërkuar lëkurët,
të zonjës së shtëpisë:
“E imja eshte krejt e bardhë, me manikur ne thonj!”
“E imja është e butë, dhe ka nje damkë djegjeje hekuri në parakrah”
“E imja mban erë sherebel; pa kanavacë e pa astar!”
“E imja është e magjepsur; mund ta veshësh nga te dyja anet!”
“Më jep një çfarë të mundesh, pak rëndësi ka!”
Ja dhe Mustafai, pijaneci…,
me kokën e ngjitur në të djathtë të trupit.
Ai është shenjti i së hënës- fajtor për gjithçka
ndërsa përthith mallkimet e të tjerëve
si një copë pambuk e lagur me akool,
përmbi plagë.
III.
Para gjumit bota kthehet nën qepallë
si ushtria nën një hark triumfi, e ngopur në kotësinë e vet,
Në fund të kolonës-plaçka e luftës
-riti i përnatshëm i bashkimit trup me trup,
ajo muzikë rrecka-rrecka
që mjafton sa për të fshehur
motivin për të cilin u zgjuam sot në mëngjes
e aq më tepër, atë, për të cilin duhet të zgjohemi nesër.
Llamba shuhet për herë të fundit.
dhe gjaku iu rikthye qarkullimit te vogël.
IV.
Kur ime gjyshe erdhi nuse ketu,
shtëpia ishte bosh: vetëm armët varur e një emër të mirë.
Me kaq pak gjëra, asaj iu desh të ndërtonte një qytet
të gjejë nje palë shpatulla për një kokë.
E filloi duke mbjellë një kajsi para shtëpisë.
Dhe më tej një të dytë. Si një deadline,
apo si dora e vënë para fytyrës
që fryma të kthehej e ngrohtë mbrapsht.
Pastaj prej trupit te saj pikuan fëmijët
shiu nga tenda prej llamarine.
Ata që ranë në tokë të butë u harruan; të tjerët mbi çimento
ia dolën mbanë.
E ata që mbijetuan,
sot e kësaj dite janë ngurosur në një fotografi bardhë e zi
me kostumet prej stofi dhe shtegun e qartë të flokëve me brilantinë
të parehatshëm,
si brenda një jete të marrë hua.
V.
Lodrat e prishura ishin argëtimi im.
Zebra, karroca kineze e akullores me kurdisje,
që im atë m’i solli dhuratë për Vit të Ri,
asgjë nuk vlenin
ishin si torta me kremin e lëpirë fshehtas në kuzhinë
derisa diçka metalike u thyhej përbrenda
dhe hidheshin tej të panevojshme …
Atëherë ua hapja barqet, ingranazhet mikroskopikë, bateritë
pa e ditur se kisha bërë hapin tim të parë drejt të kuptuarit,
si liri nga funksioni.
Kur për herë të parë pashë një pikturë të vërtetë,
bëra disa hapa mbrapa, instiktivisht, me thembra,
po zgjidhja pikën e vdekjes,
nga ku mund të hyja në brendinë e gjërave.
Ndërsa me njerëzit ishte tjetër gjë,
ata i ndërtova vetë. Njerëzit i desha,
qëllimisht jo deri në fund. Asnjëri prej tyre
nuk preku tavanin e kaltër me kokë,
si shtëpitë e lëna në mes, me një plasmas në vend të çatisë
kur sapo ka filluar vjeshta e lagësht e të kuptuarit.
VI.
Ja, ku është ai burri i ndershëm, burri i drejtë,
me fytyrën e shkundur mirë nga thërrimet
si një shtroje pikniku.
Soji i tij nuk mbetet kurrë pa punë:
“Kam një vrimë të gatshme në gjoks,
a ka kush ndonje gozhdë për të ngulur?”
Të njejtën gjë ka bërë edhe stërgjyshi,
edhe gjyshi, babai..
Ndoshta të njëjtin zanat do të ketë edhe i biri, për analogji.
Ai që pikërisht tani, i ka ngulur sytë si diçkaje të pavlerë
(hapu dhe e futu!)
herët e vonë.
“Sa larg do të shkoj?”- e kishte pyetur një herë i biri
“Aq sa mos ta humbasësh veten nga sytë!”
Mund të kishte qenë një ëndërr, sepse pema e tij gjenealogjike
u dogj nga rrufeja
dhe një erë e mirë prej uluweah u përhap nëpër katund.
VII.
Kundërmim rrënjësh. Shirat kthehen në zgjoin e vet
si bletët, të gjithë njëherësh, pa hierarki. Është traditë.
E për të dalluar shirat e freskët nga ata melankolikë
të mbarsur mbi kodrina gjatë verës,
unë mbyll njërin vesh, njëlloj siç perceptohet identiteti.
Im ungj më kërkon një fazzoletto për të fshirë syzet,
e quan kështu, që prej kohës kur ishte për kurim nga
bronkopneumonia në Firence,
kohë për të cilën ai flet
si për muajin e mjaltit.
Ai tashmë ka dëftesën e notave të mia simestrale në dorë
gjaku i pulson në tëmtha; çështje për jetë e vdekje.
Varet prej tij
të përcaktojë
në jam një tullë për shtëpi
apo gur për një kullë bari.
Dhe ajo dorë që pritet të më godasë
është manual përdorimi që lexohet vetëm një herë
por, ulluqet në pëllëmbë, vijat e tij të fatit,
janë të vetmet që nuk do të më lënë shenjë.
Djalli e marrtë! Më sill një fazzoletto!
VIII.
Nëse ke një lëkurë të zezë,
Buzëqeshja jotë duhet të jetë e përkryer.
Ajo s’mund të jetë gjysmake dhe as me dhëmbët copë-copë.
F. e di këtë. Ajo mban zi për të birin,
Hap dritaren herët, ndez sobën me vajguri e me një copë telegram të spërdredhur,
pastron oborrin, ushqen pulat, gatuan sa për dhjetë vetë
fikson karrigen e saj me krahë sfinksi përballë derës
dhe si çdo ditë kapet si një skifter, fort me kthetra
pas rregullit
formës,
duke joshur si kuadratet në fushat me grurë
atë pjesë të saj, që fluturon pamëshirshëm në vijë të drejtë
dhe që nuk e prek tokën.
Ajo i merr përshëndetjet me sy.
Rruga i hapet nga të dyja krahët.
si e djela midis ditëve të javës, e caktuar për mirënjohje
dhe meditim.
IX.
Në mes je i shpëtuar- thoshnin latinët
Mbulesa e qëndisur në mesin e tryezës,
Tryeza në mesin e qilimit.
Qilimi në mesin e dhomës.
Dhoma në mesin e shtëpisë.
Shtëpia në mesin e bllokut.
Blloku në mesin e qytetit.
Qyteti në mesin e hartës.
Harta në mesin e dërrasës së zezë.
Dhe dërrasa e zezë.
Në mesin e hiçit.
Lola është një engjëll. Balli i saj nuk është rritur që kur ishte tetë vjeç,
për të ruajtur të njejtën qendër graviteti. Dhe ajo pëlqen skajet, qoshet
pavarësisht se veten e gjen gjithmonë në mes të një autobusi
kur njerëzit turren drejt hyrjes dhe daljes.
Fqinjët e mi janë njerëz të pashkollë,
nuk kanë dëgjuar asgjë për estetikën,
dhe zor se kanë lexuar gjë mbi boshtin, simetrinë dhe të vërtetën absolute.
Por, ata lëshohen instiktivisht drejt mesit
ashtu si koka e burrit lëshohet krejtësisht në prehrin e gruas,
që me një palë gërshërë, pabesisht, deri nesër
do ta bëjë atë më të prekshëm se kurrë.
X.
Përgatitjet për dimër nuk janë një zakon
por, shqisë. Flakim nga vetja, makthet tona të tëpërta,
si objektet nga një anije e ngecur në cektinë.
Taedium vitae* është ora lokale që nuk bën më punë
Përderisa vetëm një erë fasulesh të ziera na ndan nga fqinjët.
Dhe nga parardhësit, një ëndërr sipër stufës.
Mes meje dhe fuqive të mia nuk ka asnjë ndërmjetës.
era predikon rreth e rrotull me zë hundor prej profeti te rremë.
Vitet përbrenda rrokullisen me kollotumba, pjerrësirës së ngrirë,
duke fshehur instiktivisht kokën midis gjunjëve.
Kufijtë rrudhen. Edhe pse më abstrakt se kurrë
trupi është atdheu im pa himn.
me të cilin prekem në kllapi, në kufijtë e ekzistencës
si buzët e nënës mbi ballin e fëmijës me temperaturë…
kur është fjala
për mbijetesë.
***
Kur dashuria jep një shenjë...
Ajo futet ne rrjedhën e gjërave me arrogancë,
si heshtja që pason trokitjet e çekiçit të gjyqtarit
gjatë seancës.
Gjithë qenia perkundet, nga puhia me e vogel,
nje are e ardhur gruri
që pret për t’u korrur.
I thua vetes se je e mbrojtur,
se tashmë je vetëm një shpinë
një shpinë e fortë, pa gjoks, pa bark,
pa kërthizë,
(veçanërisht pa kërthizë)
si tavani i qilarit
mbi ushqimet e konservuara për dimër.
Zmbrapsem një moment
e gatshme për t’ia filluar çdo herë nga fillimi
me një paletë te pastër piktori
e një vrimë të errët në mes.
E nis për të disatën herë atë rrugë
fundin e së cilës e njoh mirë,
si prekjen metalike të fishekut, ne xhep,
të cilin, gjatë rrethimit,
ushtari i mirë
e ruan për vete.
Poemas en idioma albanés:
MISTERI I LUTJEVE
Në familjen time
lutjet bëheshin fshehtas
me zë të ulët, me një hundë të skuqur nën jorgan,
gati mërmëritje,
me një psherëtimë në fillim dhe fund
të hollë, e të pastër si një garzë.
Përreth shtëpisë,
kishte vetëm një palë shkallë për t’u ngjitur
ato të drunjtat, të mbështetura gjithë vitin pas murit,
për riparimin e tjegullave në gusht para shirave.
Në vend të engjëjve,
hipnin e zbritnin burra
që vuanin nga shiatiku.
Ata luteshin duke u shikuar sy më sy me Të,
si në një marrëveshje kryezotësh
duke kërkuar nje shtyrje afati.
“Zot, me jep forcë!” e asgjë më shumë,
se ishin pasardhësit e Esaut,
të bekuar, me të vetmen gjë që mbeti prej Jakobit,
– shpatën.
Në shtëpinë time
lutja ishte një dobësi,
që nuk përflitej kurrë,
si të bërit dashuri.
Dhe njësoj si të bërit dashuri
pasohej nga nata e frikshme e trupit.
NUK ESHTE KOHA PER...
Nuk është koha për ndryshime
Dhe me sa mbaj mend unë
asnjëherë nuk ka qenë një kohë e tillë.
Shtëpia frenon. Mbase gjithçka është kaq e rremë.
Gorricat, unazat, … makina e qumështit, … fëmijët e ngecur
si gjilpërat me kokë
në një xhaketë pa jakë tek rrobaqepësi
që pret për një tjetër provë …
Zakonisht, hemofilia dhe nevoja për ndryshim
trashëgohet në linjë mashkullore.
Burrat mund t’i njohësh vetëm në profil
(si monedhën romake me kokën e Cezarit),
me shikim të ngulur drejt humbjes.
Kurse gratë janë ato,
që nuk harrojnë të ndezin llambën e verandës në mbrëmje
rrethuar nga mushkonjat,
me bindjen se pavarësisht se si,
çfarë është shkruar për të ndodhur, do të ndodhë.
REALITETE VERTIKALE
Të vazhduarit, në rastin tim, nuk është zgjedhje por detyrim
qëkur tri breza zgjohen njeherazi brenda meje.
I pari është një fëmijë i plakur; im atë.
Fatin dhe veshjet i zgjedh gjithmone nje numër më të vogël.
E pastaj gjyshi. Në kohën e tij nuk njihej fjala “diagnozë”,
ai thjesht vdiq nga dëshpërimi gjashtë muaj pas së shoqes
E pa humbur kohe, mbi trypat e tyre
komuniteti ndërtoi nje punishte uniformash prej doku.
E stergjyshi. Nese ka ekzistuar nje i tille
une nuk ia di as emrin, ketu kujtesa pëson hiatus,
– prejardhja fshatare e prerë si thonjtë e fortë
e te zverdhur. nga puna ne arë.
Te tre perkulen si një pyll sipër meje
e me diktojne se cfare duhet te bëj
e çfare nuk duhet.
Sapo degjove prej meje nje te tillë “mirëmëngjes”
si e dale prej nje elefanti me putra mbi piano
apo prej shqepjeve te xhaketes se im eti.
Ata nuk po orvaten te ndryshojne ndonje gjë
e as te kundervihen; ndjehen te freskët
ashtu te larë me sapunin e lirë të perkohësisë.
Ata thjesht e riprekin boten permes meje
si me nje palë doreza plastike
për të ruajtur të paprekur shkakun
në vendin e krimit.
Poemas en idioma inglés:
Negative Space
I
I was born on a Tuesday in April.
I didn’t cry. Not because I was stunned. I wasn’t even mad.
I was the lucky egg, trained for gratitude
inside the belly for nine months straight.
Two workers welded bunk beds at the end
of the delivery room. One on top of the other.
My universe might have been the white chalk lime ceiling
or the embodiment of Einstein’s bent space
in the aluminum spring bed above
flexible only at the center.
Neither cold, nor warm.
“It was a clear day,” my mother tells me.
It’s hard to believe
there were a few romantic evenings
when I was conceived, a buzz in the retina
and a red panty-like magma
decadently spilling
from a silver candlestick.
Infants’ cries and milk fever
turn to salt from the stench of bleach,
abrasive, unequivocal.
With a piece of cloth wrapped on the end of a stick,
the janitor, casually, extends negative space
the black and white tiles of the floor
like a mouth of broken teeth, a baleen of darkness
sieving out new human destinies.
II
1968. At the dock, ships arriving from the East
dumped punctured rice bags, mice
and the delirium of the Cultural Revolution.
A couple of men in uniform
cleared out the church
in the middle of the night.
The locals saw their priest in the yard
in underwear, shivering from the cold
their eyes questioning one another in disillusion:
“Wasn’t he the one who pardoned our sins?!”
Icons burnt in front of their eyes,
icons and the holy scriptures.
Witnesses stepped further back;
as if looking at love letters
nobody dared to claim.
Crosses were plucked from graves. And from each mouth
– irreversible promises:
dirt mounds the rains would even out
sooner or later.
Children dragged church bells by the tongue
(how did they not think of this before?!)
Overnight, the dome was demolished, suddenly revealing
a myriad of nameless stars that chased the crowd
like flies after a dead horse.
And what could replace Sunday mass now?
Women took out cauldrons in the yard.
Men filled up their pipes.
Against gravity, smoke rose up.
Nails in worn out shoes exposed stigmata
that bled in the wrong places –
a new code of sanctification,
of man, by man.
III
“Read!” – I was told. Who said that?
Angel Gabriel or my first grade teacher
with dark roots
underneath her bleached curls?
Language came fragmentary. Divided in syllables
spasmodic
like code in times of war.
“Continue where your classmate left off!”
A long sentence tied us to one another
without connotation as if inside an idiom.
Someone would get to read the noun, another the verb,
a third one a pronoun . . .
I always got the exclamation mark at the end
a mere grimace, a small curse.
A tall cast-iron stove below the portrait of the dictator,
puffing smoke from its temples, enough for everyone.
On the blackboard,
leftover diphthongs from yesterday or the day before
rubbing like kittens.
After dusk, I looked for another language outside the window
my eyes glued to a constellation,
(they call these types “dreamers”),
when my discovery might have been a journey to the past,
a galaxy already dead, inexistent,
the kind of news that needs millions of years
to reach me.
“Read!” – the angel shook me for a third time
her finger pointing to an arbitrary word
a million light years apart from its object. (It didn’t matter who was first).
A negative space that sketched my onomatopoeic profile
of body and shadow in an accidental encounter.
IV
Language is erosive.
It makes us recluses like wind in the canyons
where our paleontological eras
are easily made out.
Under the revised testament of my skin
bellows a gold-cast bull, an alluring object,
a need for attention.
Then comes the unleavened bread and a last supper,
which, surprisingly, is repeated several times
between ice periods.
Lower yet, Sodom.
I recognize it from the stench of sulphur.
I hold my nose. Freud would have done the same.
And then Cain,
a crow taught him how to bury his own brother . . .
And at the very bottom,
Adam’s gentlemanlike sin
under whom, scientists
discover earlier epochs of famine.
Between these, unidentified layers,
wanderings in the sand searching for a new prophet . . .
I try to understand my people.
Their language is plain. Some words, in fact,
were never uttered, like pages stuck together
freshly out of the press
even as the book has long sat on the shelf.
This, too, lives inside me
within insidious bubbles of air, negative spaces
where I can find little historical rest,
but also from where utter ruin may originate.
V
Little remains from the snow of three days ago.
Like a blanket forcefully pulled, it exposes
dog shit and the bruises of routine.
Negative space gives form to the woods
and to the mad woman – the silhouette of goddess Athena
wearing a pair of flip flops
and an owl on top of a shoulder.
It’s minus zero. The factory’s gate gnashes its teeth
behind the last worker’s back. Blowing noses, shivering, mucus . . .
A virus circulates round the workplace,
secretly, touching intimately one person after another,
a current of sensuality.
It softens the tone.
But nothing unites them more than their frailty
the one-size-fits-all shoes you must grow accustomed to
filling the extra space with cotton
or shrinking your ill-fitting toes.
VI
In Halil’s yard
rules were a sacrilege
his eight children entertained themselves
carrying famine on their shoulders
like St. Bartholomew’s flayed skin.
Starved little ones, filthy,
hazel-eyed,
three qualities that surprisingly go together
like sneezes
when suddenly exposed to bright light.
One’s famine was another’s consolation.
“Look at them! It’s a sin to complain; There’s much worse than us!”
But even Halil had his own formula,
the old woman, Zyra, “barren and paralyzed”,
the root origin of despair.
This was our highlands landscape,
multi-layered
where on the roof below their own
each family read an expiration date.
Schadenfreude was the only river
that made the mills turn.
But if this hierarchy were suddenly destroyed,
and our roof gave the first sign of ruin,
my mother planted tulips in the garden, white tulips,
our false image -
a scarecrow to keep predators away.
VII
Nearly nothing was mentioned in the letters he sent from prison,
just two lines, on top of the page:
“I am well . . .” and “if you can,
please, send me a pair of woolen socks”.
From them, I learned to read between the lines –
negative spaces, the unsaid, gestures,
insomnia that like a hat’s shadow
fails to shade one’s chin and ears.
And, in the photographs’ white background, acrophobia
which gives eyes their color: blue, green, grey
and ultimately, chestnut brown,
as, earthward, we lower our gaze.
I learned to read the empty spaces the dead left
– a pair of folded glasses
when reading is over and discourse commences.
Or the musical chairs game which is to say, love,
where there are less empty seats than people.
And if you don’t want to be the last one standing
you better predict when the music will stop.
(But who’s ever succeeded so far?)
Perhaps, a little practice can be useful in this case.
I don’t mean squatting, jumping, stretching muscles,
but listening to the same music every day from the start,
the same miserable vinyl record
so that you’ll recognize its cracks
before it recognizes your own.
VIII
Midnight. Snoring,
meaningless sounds that char like graffiti
the side of the wall that belongs to no one.
So what place are we in? What dimension?
Who foots the bill on a time like this without lambs or sinners
when even angels take down no notes?
The street across clearly visible
under the neon of the “24 hour service” ad
above a funeral home.
Next to it, until a few months ago,
there was a music shop
that closed down
with which the funeral home shared a wall
the same water pipes and the same gate to heaven.
But the coffins won,
the wide-shouldered coffins that narrow down
according to mummy moulds, not humans.
Wood of the highest quality, swears the owner
and pure silk inside, pleated like a stomach
that can digest even a bulldozer.
When asleep we’re simply five limbs. Starfish.
If you cut one, it will grow back.
Even a single limb could reconstruct us from the start,
negative spaces with five angles
that resist self-knowledge
like the dust-filled empty space in the music shop
waiting for a tenant.
IX
No one knows the reason or if it’s a matter of mixed genes
why I used to see what I wasn’t supposed to see – the end of things,
not a mystical gift, but like a clot
to the dark blood of the vein, I held on to reason
which circulates bottom-up
and not the other way around as we were told.
I used to start from the edges
and with a left hand or a croupier’s stick
gathered the balls and dice from the corners to myself;
not a winner, but not a looser either
watching the bet-makers.
And there’s nothing sillier
than a film watched in reverse
where after the climax, the protagonists are replaced by circumstances
and circumstances by minor characters, their tongues plastered
behind a single, fatal smirk.
Life and my short lunar calendar slipped away
like carbon paper sending off as much light as needed
skipping the details, contrasts and sharp colors.
Lunar time is short. Until the physical end, there are enough years,
– negative space.
What to do with them, when the verb has already been uttered,
conclusive, like the sentence in a Latin syntax
or more than that:
didactic.
http://www.worldliteraturetoday.org/2014/november/two-poems-luljeta-lleshanaku#.VZVC3flViko
_____________________________________
Translations from the Albanian
By Ani Gjika
Winner of the Albanian National Silver Pen Prize in 2000 and the International Kristal Vilenica Prize in 2009, Luljeta Lleshanaku is the author of six poetry books in Albanian and three in English: Fresco: Selected Poems (New Directions, 2002), Child of Nature (New Directions, 2010), and Haywire: New & Selected Poems (Bloodaxe Books, 2011), a finalist for the 2013 Popescu Prize.
An Albanian American poet and translator, Ani Gjika is author of Bread on Running Waters (Fenway Press, 2013). Her work appears in AGNI Online, Seneca Review, Salamander, Fishousepoems.org, and elsewhere.
________________________________________
MISTERI I LUTJEVE
Në familjen time
lutjet bëheshin fshehtas
me zë të ulët, me një hundë të skuqur nën jorgan,
gati mërmëritje,
me një psherëtimë në fillim dhe fund
të hollë, e të pastër si një garzë.
Përreth shtëpisë,
kishte vetëm një palë shkallë për t’u ngjitur
ato të drunjtat, të mbështetura gjithë vitin pas murit,
për riparimin e tjegullave në gusht para shirave.
Në vend të engjëjve,
hipnin e zbritnin burra
që vuanin nga shiatiku.
Ata luteshin duke u shikuar sy më sy me Të,
si në një marrëveshje kryezotësh
duke kërkuar nje shtyrje afati.
“Zot, me jep forcë!” e asgjë më shumë,
se ishin pasardhësit e Esaut,
të bekuar, me të vetmen gjë që mbeti prej Jakobit,
– shpatën.
Në shtëpinë time
lutja ishte një dobësi,
që nuk përflitej kurrë,
si të bërit dashuri.
Dhe njësoj si të bërit dashuri
pasohej nga nata e frikshme e trupit.
NUK ESHTE KOHA PER...
Nuk është koha për ndryshime
Dhe me sa mbaj mend unë
asnjëherë nuk ka qenë një kohë e tillë.
Shtëpia frenon. Mbase gjithçka është kaq e rremë.
Gorricat, unazat, … makina e qumështit, … fëmijët e ngecur
si gjilpërat me kokë
në një xhaketë pa jakë tek rrobaqepësi
që pret për një tjetër provë …
Zakonisht, hemofilia dhe nevoja për ndryshim
trashëgohet në linjë mashkullore.
Burrat mund t’i njohësh vetëm në profil
(si monedhën romake me kokën e Cezarit),
me shikim të ngulur drejt humbjes.
Kurse gratë janë ato,
që nuk harrojnë të ndezin llambën e verandës në mbrëmje
rrethuar nga mushkonjat,
me bindjen se pavarësisht se si,
çfarë është shkruar për të ndodhur, do të ndodhë.
REALITETE VERTIKALE
Të vazhduarit, në rastin tim, nuk është zgjedhje por detyrim
qëkur tri breza zgjohen njeherazi brenda meje.
I pari është një fëmijë i plakur; im atë.
Fatin dhe veshjet i zgjedh gjithmone nje numër më të vogël.
E pastaj gjyshi. Në kohën e tij nuk njihej fjala “diagnozë”,
ai thjesht vdiq nga dëshpërimi gjashtë muaj pas së shoqes
E pa humbur kohe, mbi trypat e tyre
komuniteti ndërtoi nje punishte uniformash prej doku.
E stergjyshi. Nese ka ekzistuar nje i tille
une nuk ia di as emrin, ketu kujtesa pëson hiatus,
– prejardhja fshatare e prerë si thonjtë e fortë
e te zverdhur. nga puna ne arë.
Te tre perkulen si një pyll sipër meje
e me diktojne se cfare duhet te bëj
e çfare nuk duhet.
Sapo degjove prej meje nje te tillë “mirëmëngjes”
si e dale prej nje elefanti me putra mbi piano
apo prej shqepjeve te xhaketes se im eti.
Ata nuk po orvaten te ndryshojne ndonje gjë
e as te kundervihen; ndjehen te freskët
ashtu te larë me sapunin e lirë të perkohësisë.
Ata thjesht e riprekin boten permes meje
si me nje palë doreza plastike
për të ruajtur të paprekur shkakun
në vendin e krimit.
Poemas en idioma inglés:
Negative Space
I
I was born on a Tuesday in April.
I didn’t cry. Not because I was stunned. I wasn’t even mad.
I was the lucky egg, trained for gratitude
inside the belly for nine months straight.
Two workers welded bunk beds at the end
of the delivery room. One on top of the other.
My universe might have been the white chalk lime ceiling
or the embodiment of Einstein’s bent space
in the aluminum spring bed above
flexible only at the center.
Neither cold, nor warm.
“It was a clear day,” my mother tells me.
It’s hard to believe
there were a few romantic evenings
when I was conceived, a buzz in the retina
and a red panty-like magma
decadently spilling
from a silver candlestick.
Infants’ cries and milk fever
turn to salt from the stench of bleach,
abrasive, unequivocal.
With a piece of cloth wrapped on the end of a stick,
the janitor, casually, extends negative space
the black and white tiles of the floor
like a mouth of broken teeth, a baleen of darkness
sieving out new human destinies.
II
1968. At the dock, ships arriving from the East
dumped punctured rice bags, mice
and the delirium of the Cultural Revolution.
A couple of men in uniform
cleared out the church
in the middle of the night.
The locals saw their priest in the yard
in underwear, shivering from the cold
their eyes questioning one another in disillusion:
“Wasn’t he the one who pardoned our sins?!”
Icons burnt in front of their eyes,
icons and the holy scriptures.
Witnesses stepped further back;
as if looking at love letters
nobody dared to claim.
Crosses were plucked from graves. And from each mouth
– irreversible promises:
dirt mounds the rains would even out
sooner or later.
Children dragged church bells by the tongue
(how did they not think of this before?!)
Overnight, the dome was demolished, suddenly revealing
a myriad of nameless stars that chased the crowd
like flies after a dead horse.
And what could replace Sunday mass now?
Women took out cauldrons in the yard.
Men filled up their pipes.
Against gravity, smoke rose up.
Nails in worn out shoes exposed stigmata
that bled in the wrong places –
a new code of sanctification,
of man, by man.
III
“Read!” – I was told. Who said that?
Angel Gabriel or my first grade teacher
with dark roots
underneath her bleached curls?
Language came fragmentary. Divided in syllables
spasmodic
like code in times of war.
“Continue where your classmate left off!”
A long sentence tied us to one another
without connotation as if inside an idiom.
Someone would get to read the noun, another the verb,
a third one a pronoun . . .
I always got the exclamation mark at the end
a mere grimace, a small curse.
A tall cast-iron stove below the portrait of the dictator,
puffing smoke from its temples, enough for everyone.
On the blackboard,
leftover diphthongs from yesterday or the day before
rubbing like kittens.
After dusk, I looked for another language outside the window
my eyes glued to a constellation,
(they call these types “dreamers”),
when my discovery might have been a journey to the past,
a galaxy already dead, inexistent,
the kind of news that needs millions of years
to reach me.
“Read!” – the angel shook me for a third time
her finger pointing to an arbitrary word
a million light years apart from its object. (It didn’t matter who was first).
A negative space that sketched my onomatopoeic profile
of body and shadow in an accidental encounter.
IV
Language is erosive.
It makes us recluses like wind in the canyons
where our paleontological eras
are easily made out.
Under the revised testament of my skin
bellows a gold-cast bull, an alluring object,
a need for attention.
Then comes the unleavened bread and a last supper,
which, surprisingly, is repeated several times
between ice periods.
Lower yet, Sodom.
I recognize it from the stench of sulphur.
I hold my nose. Freud would have done the same.
And then Cain,
a crow taught him how to bury his own brother . . .
And at the very bottom,
Adam’s gentlemanlike sin
under whom, scientists
discover earlier epochs of famine.
Between these, unidentified layers,
wanderings in the sand searching for a new prophet . . .
I try to understand my people.
Their language is plain. Some words, in fact,
were never uttered, like pages stuck together
freshly out of the press
even as the book has long sat on the shelf.
This, too, lives inside me
within insidious bubbles of air, negative spaces
where I can find little historical rest,
but also from where utter ruin may originate.
V
Little remains from the snow of three days ago.
Like a blanket forcefully pulled, it exposes
dog shit and the bruises of routine.
Negative space gives form to the woods
and to the mad woman – the silhouette of goddess Athena
wearing a pair of flip flops
and an owl on top of a shoulder.
It’s minus zero. The factory’s gate gnashes its teeth
behind the last worker’s back. Blowing noses, shivering, mucus . . .
A virus circulates round the workplace,
secretly, touching intimately one person after another,
a current of sensuality.
It softens the tone.
But nothing unites them more than their frailty
the one-size-fits-all shoes you must grow accustomed to
filling the extra space with cotton
or shrinking your ill-fitting toes.
VI
In Halil’s yard
rules were a sacrilege
his eight children entertained themselves
carrying famine on their shoulders
like St. Bartholomew’s flayed skin.
Starved little ones, filthy,
hazel-eyed,
three qualities that surprisingly go together
like sneezes
when suddenly exposed to bright light.
One’s famine was another’s consolation.
“Look at them! It’s a sin to complain; There’s much worse than us!”
But even Halil had his own formula,
the old woman, Zyra, “barren and paralyzed”,
the root origin of despair.
This was our highlands landscape,
multi-layered
where on the roof below their own
each family read an expiration date.
Schadenfreude was the only river
that made the mills turn.
But if this hierarchy were suddenly destroyed,
and our roof gave the first sign of ruin,
my mother planted tulips in the garden, white tulips,
our false image -
a scarecrow to keep predators away.
VII
Nearly nothing was mentioned in the letters he sent from prison,
just two lines, on top of the page:
“I am well . . .” and “if you can,
please, send me a pair of woolen socks”.
From them, I learned to read between the lines –
negative spaces, the unsaid, gestures,
insomnia that like a hat’s shadow
fails to shade one’s chin and ears.
And, in the photographs’ white background, acrophobia
which gives eyes their color: blue, green, grey
and ultimately, chestnut brown,
as, earthward, we lower our gaze.
I learned to read the empty spaces the dead left
– a pair of folded glasses
when reading is over and discourse commences.
Or the musical chairs game which is to say, love,
where there are less empty seats than people.
And if you don’t want to be the last one standing
you better predict when the music will stop.
(But who’s ever succeeded so far?)
Perhaps, a little practice can be useful in this case.
I don’t mean squatting, jumping, stretching muscles,
but listening to the same music every day from the start,
the same miserable vinyl record
so that you’ll recognize its cracks
before it recognizes your own.
VIII
Midnight. Snoring,
meaningless sounds that char like graffiti
the side of the wall that belongs to no one.
So what place are we in? What dimension?
Who foots the bill on a time like this without lambs or sinners
when even angels take down no notes?
The street across clearly visible
under the neon of the “24 hour service” ad
above a funeral home.
Next to it, until a few months ago,
there was a music shop
that closed down
with which the funeral home shared a wall
the same water pipes and the same gate to heaven.
But the coffins won,
the wide-shouldered coffins that narrow down
according to mummy moulds, not humans.
Wood of the highest quality, swears the owner
and pure silk inside, pleated like a stomach
that can digest even a bulldozer.
When asleep we’re simply five limbs. Starfish.
If you cut one, it will grow back.
Even a single limb could reconstruct us from the start,
negative spaces with five angles
that resist self-knowledge
like the dust-filled empty space in the music shop
waiting for a tenant.
IX
No one knows the reason or if it’s a matter of mixed genes
why I used to see what I wasn’t supposed to see – the end of things,
not a mystical gift, but like a clot
to the dark blood of the vein, I held on to reason
which circulates bottom-up
and not the other way around as we were told.
I used to start from the edges
and with a left hand or a croupier’s stick
gathered the balls and dice from the corners to myself;
not a winner, but not a looser either
watching the bet-makers.
And there’s nothing sillier
than a film watched in reverse
where after the climax, the protagonists are replaced by circumstances
and circumstances by minor characters, their tongues plastered
behind a single, fatal smirk.
Life and my short lunar calendar slipped away
like carbon paper sending off as much light as needed
skipping the details, contrasts and sharp colors.
Lunar time is short. Until the physical end, there are enough years,
– negative space.
What to do with them, when the verb has already been uttered,
conclusive, like the sentence in a Latin syntax
or more than that:
didactic.
http://www.worldliteraturetoday.org/2014/november/two-poems-luljeta-lleshanaku#.VZVC3flViko
_____________________________________
Translations from the Albanian
By Ani Gjika
Winner of the Albanian National Silver Pen Prize in 2000 and the International Kristal Vilenica Prize in 2009, Luljeta Lleshanaku is the author of six poetry books in Albanian and three in English: Fresco: Selected Poems (New Directions, 2002), Child of Nature (New Directions, 2010), and Haywire: New & Selected Poems (Bloodaxe Books, 2011), a finalist for the 2013 Popescu Prize.
An Albanian American poet and translator, Ani Gjika is author of Bread on Running Waters (Fenway Press, 2013). Her work appears in AGNI Online, Seneca Review, Salamander, Fishousepoems.org, and elsewhere.
________________________________________
With you
I will sit in an alcove of your mouth
As on a stone near a waterfall
Certain that the maelstrom of words will not spirit me away.
I will crouch in the corner of your eye
Like a lily sprouting in the shallows near the shore
With petals tiny so as not to distract.
For after all, what am I?
A frozen wave in space
Wrested from the sea of your chest,
You stretch your hands towards me in vain.
[Me ty, from the volume Preludë poetike, Tirana: Naim Frashëri 1990, translated from the Albanian by Robert Elsie]
Self-defence
Sealed within this anguish
As in a tent of soldiers with no return
Where all of your attempts to escape
Inevitably rub against the chest of someone else
Lying next to you.
There is nowhere for you to go,
The stars like the fingernails of a sorceress
Fashion your fate in the smoke.
And you understand there is no other way out
Than to return to your nook in life
And count the holes in the old blanket
Which the hot embers of others left on it before you.
Here in the heavy air
We suck on bits of the unconsciousness of each one,
Of the unconsciousness of the others
Who like icebergs
Know no borders.
And all the time, in our souls,
Bewilderingly
The leucocytes on the rise.
[Vetëmbrojtje, from the volume Këmbanat e së dielës, Tirana: Lidhja e Shkrimtarëve, 1994, p. 45, translated from the Albanian by Robert Elsie, and first published in English in filling Station, Calgary, 22 (2001), p. 57]
Annual Snowfall
In this town
The annual snowfall
Hanging on the rare and solitary trees
Brings nothing new.
It is merely
A veteran out on his daily stroll
Leaning on his wooden cane.
The same tales of war
Told a hundred times,
The same brand of cigarettes offered in friendship
And the same eyes accompany him
Dark and lazy,
And the dry rhythmic tap of his cane
Until his silhouette disappears
Into the long shadows of rooftops
Dripping
In terrible slowness...
[Dëbora e përvitshme, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 13, translated from the Albanian by Robert Elsie]
Memory
There is no prophecy, only memory
What happens tomorrow
Happened a thousand years ago
The same way, to the same end
And my ancient memory
Says that your false memory
Is the history of a light-hearted bird
Transformed into a crow on a marble mountain.
The same woman will be there
The short path to reincarnation
A cage of black hair
Her generous and bitter heart
Like an amphora stuffed with serpents.
There is no prophecy, things will occur
As they have in the past
Death will find you in the same bed
Alone
Without worries, without shade
Like the trees damp from the night.
There is no destiny, only the laws of biology:
Trout splash in the water
And pine trees breathe in the mountains.
[Kujtesë, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 18-19, translated from the Albanian by Robert Elsie]
The Woman and the Giraffes
The woman recalls
That she was once a member
Of a family of giraffes.
Their warm hides
Baked the air like bricks.
The strength of the giraffe lies in its neck,
That long and muscular column.
Its suffering also lies in its neck,
Bent over low, tropical trees.
One day the landscape was blotted out,
Gone were the heads, the slender knees, the spotted backs.
All that remained were the necks, the oblique necks of the giraffes
Confounded amidst blank paper
Like the boarding stairs at airports
Dragged off over the wet runway
When the planes have left.
[Gruaja dhe xhirafat, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 35, translated from the Albanian by Robert Elsie]
Mutual Understanding
For my two-year-old daughter Lea
I cannot escape your sunflower gaze,
Do not judge me for what I lack,
A maternal instinct
Which like a water bottle grown cold
Ends up at the foot of the bed.
Understand me, I am like you,
Ever curious about what goes on between two people,
Just like you
I suspect it is something without a history,
Like an apple you bite into only once
And then cast away with no remorse.
[Mirëkuptim, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 45, translated from the Albanian by Robert Elsie]
Chamomile Breath
We never spoke a word about death, mother,
Just as married couples never talk about sex,
Just as doctors never use the word "blood,"
Just as the mailman never needs to say "news,"
And frogmen never need to mention "air."
Yet fear adorns everything you touch,
The same way the gait of black harvesters
Causes the cotton fields to quiver.
In the morning
Your chamomile breath
Escapes like a lamb
From the sheep pen.
On the wrinkled pillow
Are unfamiliar white hairs,
And metallic black hairclips.
Do not expect it to arrive loudly
In motley dress
With bells attached to its elbows and knees
Like Carnival Clowns
Or Morris Dancers at the end of May.
You will never see the Carnival Clowns!
You will see a child with spindly legs and a thick crop of hair
Who had no time to grow up.
Did you never hear them say
That death is as close to birth
As two nostrils to one another
Letting out a deep groan?
[Frymë kamomili, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 58-59, translated from the Albanian by Robert Elsie]
Always a Premonition
A premonition?... Or is the stench of alcohol
On the mailman's breath as he brings me a tardy
Letter?
A foreshadowing
Always appears before me
Like a long-thighed ostrich
In blithe departure.
Wherever it goes
It marks my tardy will,
There will always be a sign, some thick and greasy
Feather
Of its white prepotency.
By accident you wipe my kisses off your face
With the rest of the shaving cream clinging to your ears.
An intuition... another warning and
I ought to be careful... The termites are restless
When they fear to go out in the damp soil... Always a premonition...
I return exhausted to my daily routine
Like a vacuum cleaner sucking up yesterday's dust
And all sorts of other unpredictabilities
With a black cord wound around my feet.
[Gjithmonë një parandjenjë, from the volume Antipastorale, Tirana: Eurorilindja 1999, p. 75, translated from the Albanian by Robert Elsie.]
The Old People's Home
A rusty-coloured gate, no name,
The passage to the old people's home.
Amidst the stones in the yard
The grass has withered
Under the weight of many canes.
Behind the curtains, on the windowsills
Dentures float
In water glasses here and there,
Like messages in bottles bobbing on the high sea
Never to be read.
The gate to the old people's home,
Bearing two sad numbers
Is always opened in silence
And hesitation
Like the Bible's much-thumbed pages.
[Azili, from the volume Palca e verdhë, Prishtina: Gjon Buzuku 2000, p. 68. Translated from the Albanian by Robert Elsie]
Quite by Accident
And yet
I recognized
That beloved face
Lacerated by the green grille.
I felt it
And, taking a deep breath in the desert wind,
I smelled
That face,
With someone else's hand on my back.
The wheels of time broke loose
And my breast whined like a well
Like the metallic splash of an empty bucket
Plunging swiftly to the bottom.
But now I know we are strangers
And are here beside each other quite by accident
Like the photos of two accident victims
(from the crash of a large airplane)
On the front page of the daily news.
[Krejt rastësisht, from the volume Palca e verdhë, Prishtina: Gjon Buzuku 2000, p. 100. Translated from the Albanian by Robert Elsie]
.
Electrolysis
Your kisses have long been singeing me like a wound
And your pristine body
Frightens me
Like the sheets in the surgery ward,
And your breath fades in a corner of my lungs
like a forgotten lily on a wintry park bench.
They have long been ashamed of my freedom
which every day yanks a stake off your fence
In the fire of which
I warm my shanks, blue with cold from flight.
My freedom... your freedom... our common freedom,
Defined once and forever, sealed within a jar.
An atmosphere of electrolysis. A muffled sound,
My soul being nickelled and yours waxing thinner every day,
Deserted by the ions.
[Elektroliza, from the volume Palca e verdhë, Prishtina: Gjon Buzuku 2000, p. 106. Translated from the Albanian by Robert Elsie]
For As Long As
For as long as we mirror one another
Like this, even distorted
In silver spoons, on glasses and on bubbly bottles
On the board of a dinner party about to begin
Things cannot be going that badly.
Soon the soulless steam of hot food will hiss in,
And then...
The flood of death will be at hand.
[Për sa kohë, from the volume Palca e verdhë, Prishtina: Gjon Buzuku 2000, p. 109. Translated from the Albanian by Robert Elsie]
The Truth
The truth is someone else's privilege, when a soul
Approaches, lock your door, let it pass
As the Jews did, forewarned in Egypt,
When it accosts your lips, show no mercy,
Chew it up like a piece of liver
And force it back to its warm embitterment.
If you spit it out
I will be the first to haunt you,
My prayers will isolate you more and more everyday,
They will expose your broad shoulders
Undefended like cathedrals.
So recently banished, we are always too late
To stop and ask why we are here,
Why we were born wearing but a single leaf,
The sallow swipe of a purulent potter.
We search for a clean body to lean on,
All this would be a tale of thorns
Saturated in the sunlight.
Let me touch, there is only one truth,
The one which hands gently stroke,
The others are white clouds lurking
As ever in a Turkish steam bath.
The truth is someone else's privilege. Did you not notice?
We would never have withstood
The solitude of the water
Like two ancient stone angels
On the rim of a fountain.
[E vërteta, from the volume Palca e verdhë, Prishtina: Gjon Buzuku 2000, p. 130. Translated from the Albanian by Robert Elsie]
.
No hay comentarios:
Publicar un comentario