jueves, 11 de abril de 2013

XABIER MONTOIA [9611]




XABIER MONTOIA  
(Vitoria-Gasteiz, 1955)

"«Not the singer, but the song», cantaba Hank Williams. También a mí lo que más me interesa es la canción, no quien la canta. Del mismo modo, en literatura la vida de los escritores me importa poco. Es más, creo que lejos de ayudar en algo a su obra, la mistifica y enturbia. (Quizás sea por eso por lo que los editores insisten tanto en publicarlas). ¿Qué le importan a nadie los gustos o manías del autor del libro que tiene en sus manos, su sexo, raza o edad? A mí, como lector, esos datos siempre me han estorbado. Tal como están las cosas, ya hay suficientes intermediarios entre el texto y el lector. Toda esa información sobre el autor lo único que suele conseguir es que leamos su obra con prejuicios, de acuerdo a nuestras fobias y filias estéticas, ideológicas o personales. Por lo tanto, diré solamente que desde que comencé a publicar a principios de los ochenta, he dado a la imprenta tres poemarios, tres libros de cuentos, una especie de crónica viajero-musical y cinco novelas. Lo demás, como dijo el poeta, es silencio".

Montoia, X. "Biografía", in Olaziregi, M. (ed.), Pintxos. Nuevos cuentos vascos, Lengua de Trapo, Madrid, 2005.

M-ak

M-ak (IZ, 1983)
Emeak, eta Arrak (Nuevos Medios, 1986)
Zuloa (IZ, 1987)
Barkatu Ama (IZ, 1989)
Gor (Zarata, 1990)

Álbumes en solitario

Beti Oporretan (Esan Ozenki, 1995).
Hemen (Esan Ozenki, 1997).
Lagunak, Adiskideak... Eta Beste Hainbat Etsai (Esan Ozenki, 1999).
Ni ez naiz Xabier Montoia (Metak, 2002).
Montoiaren Mundu Miresgarria (Bidehuts, 2011).

Obra literaria

Narrativa

Emakume biboteduna (Susa, 1992)
Gasteizko hondartzak (Susa, 1997)
Baina bihotzak dio (Elkar, 2002)
Euskal Hiria sutan (Elkar, 2006)
Fucking Artists (Elkar, 2010)

Crónica social

Plastikozko loreak erregearentzat (Susa, 1998)

Novelas

Non dago Stalin? (Susa, 1991)
Hezur gabeko hilak (Susa, 1999)
Denboraren izerdia (Elkar, 2003)
Blackout (Susa, 2004)
Elektrika (Susa, 2004)
Golgota (Elkar, 2008)

Poesía

Anfetamiña (Susa, 1983)
Likantropo (Susa, 1985)
Narraztien mintzoa (Susa, 1988)
XX. mendeko poesia kaierak - Xabier Montoia (Susa, 2000)
Bingo (poemak 1981-2000) (Pamiela, 2005)








Para algunos
La historia comienza,
cuando Jesucristo subió
a la cruz (entre ladrones).

Para otros, en cambio,
cuando Lenin -quitándose el sombrero-
gritó en la estación de Finlandia
"todo el poder para los soviets"
Para mí, el día que
David Bowie se cortó el pelo.

Anfetamiña, pag. 13.




HISTORIA  

Batzuentzat
Jesukristo gurutzera
(lapurren artean)
igo zenean,
hasten da historia.
Beste batzuentzat, aldiz,
Leninek —txapela kenduz—
«Botere osoa sovieterako»
deiadar egin zuenean,
Finlandiako geltokian.
Niretzat
David Bowiek ilea moztu zuen
egunean.







NEGAR

        Negar egiten dut.
        Niregatik, zuengatik
        negarrez nago.
Madalena bezala nago negarrez.
Jostailua izorratu diozuen haurra bezala
negarrez nago.
Lotu duzuen zoroa bezala
negarrez nago.
Suhiltzaileak deitzen dituzuenean piromanoa bezala
negarrez nago.
Erremedio gabeko balea zauritua bezala
negarrez nago.
Armiarmaren sare etsaietan harrapatu euliagatik
negarrez nago.
Birikarik gabeko turuta bezala
negarrez nago.
Saxofoi ilez butxatutako isurbidea bezala
negarrez nago.
Ospitale bat bezala negarrez nago.
Pupitre bat bezala negarrez nago.
Barnebide luze bat bezala negarrez nago.
Puntagabeko urrats bat bezala negarrez nago.
Asmatiko bat bezala negarrez nago.
Txori murriztu bat bezala negarrez nago.
Negarrez nago Villon-ek negar egin zuen bezala
patibuleko goren garaieratik mundua kontenplatuz.
Negarrez nago Van Gogh-ek negar egin zuen bezala
bere odolezko belarria Gauguin-i bidalita.
Negarrez nago Alexandra Kollontay-k negar egin zuen bezala
iraultzaren zakil mehatxugilea ikusiz.
Negarrez nago Mesrine-k negar egin zuen bezala
balaz josita azaroko goiz hotz batean.
Negarrez nago Sid Vicious-ek negar egin zuen bezala
bere zainak bilatzen, lainoan.
Negarrez nago Dylan Thomas bezala
Adamov bezala
Rimbaud bezala
Xabier Montoia bezala,
neroni bezala, azken finean.
Negar egiten, negar egiten dut
latazko sardinengatik
dentifrikoengatik
koloniengatik
xaboiengatik
txanpuengatik
desodoranteengatik.
Negar egiten dut katedratikoengatik
teologoengatik
hiritarrengatik
langileengatik
gurasoengatik
senarrengatik eta
emazteengatik.
Negar egiten dut
sekula iristen ez den
rock & roll horregatik,
inoiz hazten ez den
marihuana horregatik
niregatik eta nire maitaleengatik
ohean dautza
fardo malderrak bezalaxe
beren gizonek hankatartean
katxarroa sar diezaieten zain.
Niregatik negar egiten dut
—niregatik batipat—
esku artetik ihes egiten utzi nuelako
gozarazi zidan txori bakarra.
Negar egiten dut
beti negar egiten denagatik, ezer egin ezinean.
Negar egiten dut eta zuen aurrean eranzten naiz
nire ahultasun eta nire ezintasuna erakutsiz.
Negar egiten dut
zuei bihotza eta ipurdia ukitzeko.
Negar egiten dut zuen gupida eta haren losintxak arrenka.
Negar egiten dut
atsegin dudalako.







LEHEN LIKANTROPO BELTZA

Argiak itzaltzen direnean
zoko ezkutuenetatik ere
Gaueko pizti goseti guztiak
irteten dira
ezezagunaren erresuma hedatuz

Argiak itzaltzen direnean
emaztea mugimendu ergel batez senarrarengana
saiatzen da hurbiltzen
baina zurrungek helas!
kanoikadak bailiran
jadanik ez diete arrabitei
lekurik uzten

Argiak itzaltzen direnean
botilak argitzen du bakarrik
hara doaz itsuturik
bere burua botatzera
gautxoriak

Argiak itzaltzen direnean
xaguxarrak eszenatokiaz jabetzen dira
eta haien hegalek txaloak ezabatzen dituzte

Argiak itzaltzen direnean
aurpegia haztatuz
irribarre egiten dut
badakit eta aurrerantzean
argia ez dela zorigaiztoko oroipen bat
besterik izango







HERRIMINA

Hau ez da New York
baina, halere, neoiena dugu
garbitzen gaituen ur bakarra,
janzten gaituen ama ubela.
Hemen Vitoria-Gasteizko hondar bigunezko plaietan,
eskeletoak dautza irribarretsu,
farolen mila eguzkien indarrak
bihotza
atzera emango dien esperantzaz,
eta hemendik ere, nola ez ba?
harro paseatzen da
azabatxezko pantera,
betidanik lelotu ohi gaituen berbera,
begi urrikalgarriez arrenka ari zaizuna:
Laztan, laztan nazazu...!
Ez, ez luzatu eskua, ez...!
algaraka agintzen dizu zuhurtzi ibiliak.
Baina alferrik.

Zer ez zenuke zuk emango
bere bizkar fosforargitsuaren ukipenak
eragiten dizun hotzikararen truke?
Louisiana estatuko espetxeetan,
aulki elektrikoan eseriko den azkena
nahi zenuke izan
eta borrero, apaiza eta argazkilarien aurrean
oihu egin ozenki:
Hartu, nire zainak zuentzat!!!
Bareak utzitako bidezidorrean barrena
abiatzen dira gau-aeroplanoak tropelka,
flipper-en malkoak erregai,
xaguzaharren bihotz nimiñoak xedetzat.
Baina ez dakite gizajook
aurrean zain daukatena.
Ez dute inoiz entzun
orratzen zitalkeriaz,
olagarroaren beso tatuatuen kemenaz,
magnolioen arriskuaz.
Ez dute inoiz entzun
belarriak
har berdez baitituzte beteak,
idiaren urdailtzar itzelak
—horma zuritik zintzilika—
dena gortzen baitu aieneka.
Wolframiozko botila ikusgarrien labirintuan
galdu dira itsu,
denboraren ertz zorrotzetan zaurituz.
Eta elizok lortu dute azkenik
beren ametsik ezkutuena:
Gurutzea izan
apoaren hilobi sakratuan.

Hau ez da New York
ez, baina halere gau batzuetan
taxi bat harrapatzea ez da lan erraza.


No hay comentarios:

Publicar un comentario