XABIER MONTOIA [9611]

XABIER MONTOIA  

(Vitoria-Gasteiz, 1955)

"«Not the singer, but the song», cantaba Hank Williams. También a mí lo que más me interesa es la canción, no quien la canta. Del mismo modo, en literatura la vida de los escritores me importa poco. Es más, creo que lejos de ayudar en algo a su obra, la mistifica y enturbia. (Quizás sea por eso por lo que los editores insisten tanto en publicarlas). ¿Qué le importan a nadie los gustos o manías del autor del libro que tiene en sus manos, su sexo, raza o edad? A mí, como lector, esos datos siempre me han estorbado. Tal como están las cosas, ya hay suficientes intermediarios entre el texto y el lector. Toda esa información sobre el autor lo único que suele conseguir es que leamos su obra con prejuicios, de acuerdo a nuestras fobias y filias estéticas, ideológicas o personales. Por lo tanto, diré solamente que desde que comencé a publicar a principios de los ochenta, he dado a la imprenta tres poemarios, tres libros de cuentos, una especie de crónica viajero-musical y cinco novelas. Lo demás, como dijo el poeta, es silencio".

Montoia, X. "Biografía", in Olaziregi, M. (ed.), Pintxos. Nuevos cuentos vascos, Lengua de Trapo, Madrid, 2005.

M-ak

M-ak (IZ, 1983)

Emeak, eta Arrak (Nuevos Medios, 1986)

Zuloa (IZ, 1987)

Barkatu Ama (IZ, 1989)

Gor (Zarata, 1990)

Álbumes en solitario

Beti Oporretan (Esan Ozenki, 1995).

Hemen (Esan Ozenki, 1997).

Lagunak, Adiskideak... Eta Beste Hainbat Etsai (Esan Ozenki, 1999).

Ni ez naiz Xabier Montoia (Metak, 2002).

Montoiaren Mundu Miresgarria (Bidehuts, 2011).

Obra literaria

Narrativa

Emakume biboteduna (Susa, 1992)

Gasteizko hondartzak (Susa, 1997)

Baina bihotzak dio (Elkar, 2002)

Euskal Hiria sutan (Elkar, 2006)

Fucking Artists (Elkar, 2010)

Crónica social

Plastikozko loreak erregearentzat (Susa, 1998)

Novelas

Non dago Stalin? (Susa, 1991)

Hezur gabeko hilak (Susa, 1999)

Denboraren izerdia (Elkar, 2003)

Blackout (Susa, 2004)

Elektrika (Susa, 2004)

Golgota (Elkar, 2008)

Poesía

Anfetamiña (Susa, 1983)

Likantropo (Susa, 1985)

Narraztien mintzoa (Susa, 1988)

XX. mendeko poesia kaierak - Xabier Montoia (Susa, 2000)

Bingo (poemak 1981-2000) (Pamiela, 2005)

Para algunos

La historia comienza,

cuando Jesucristo subió

a la cruz (entre ladrones).

Para otros, en cambio,

cuando Lenin -quitándose el sombrero-

gritó en la estación de Finlandia

"todo el poder para los soviets"

Para mí, el día que

David Bowie se cortó el pelo.

Anfetamiña, pag. 13.

HISTORIA  

Batzuentzat

Jesukristo gurutzera

(lapurren artean)

igo zenean,

hasten da historia.

Beste batzuentzat, aldiz,

Leninek —txapela kenduz—

«Botere osoa sovieterako»

deiadar egin zuenean,

Finlandiako geltokian.

Niretzat

David Bowiek ilea moztu zuen

egunean.

NEGAR

        Negar egiten dut.

        Niregatik, zuengatik

        negarrez nago.

Madalena bezala nago negarrez.

Jostailua izorratu diozuen haurra bezala

negarrez nago.

Lotu duzuen zoroa bezala

negarrez nago.

Suhiltzaileak deitzen dituzuenean piromanoa bezala

negarrez nago.

Erremedio gabeko balea zauritua bezala

negarrez nago.

Armiarmaren sare etsaietan harrapatu euliagatik

negarrez nago.

Birikarik gabeko turuta bezala

negarrez nago.

Saxofoi ilez butxatutako isurbidea bezala

negarrez nago.

Ospitale bat bezala negarrez nago.

Pupitre bat bezala negarrez nago.

Barnebide luze bat bezala negarrez nago.

Puntagabeko urrats bat bezala negarrez nago.

Asmatiko bat bezala negarrez nago.

Txori murriztu bat bezala negarrez nago.

Negarrez nago Villon-ek negar egin zuen bezala

patibuleko goren garaieratik mundua kontenplatuz.

Negarrez nago Van Gogh-ek negar egin zuen bezala

bere odolezko belarria Gauguin-i bidalita.

Negarrez nago Alexandra Kollontay-k negar egin zuen bezala

iraultzaren zakil mehatxugilea ikusiz.

Negarrez nago Mesrine-k negar egin zuen bezala

balaz josita azaroko goiz hotz batean.

Negarrez nago Sid Vicious-ek negar egin zuen bezala

bere zainak bilatzen, lainoan.

Negarrez nago Dylan Thomas bezala

Adamov bezala

Rimbaud bezala

Xabier Montoia bezala,

neroni bezala, azken finean.

Negar egiten, negar egiten dut

latazko sardinengatik

dentifrikoengatik

koloniengatik

xaboiengatik

txanpuengatik

desodoranteengatik.

Negar egiten dut katedratikoengatik

teologoengatik

hiritarrengatik

langileengatik

gurasoengatik

senarrengatik eta

emazteengatik.

Negar egiten dut

sekula iristen ez den

rock & roll horregatik,

inoiz hazten ez den

marihuana horregatik

niregatik eta nire maitaleengatik

ohean dautza

fardo malderrak bezalaxe

beren gizonek hankatartean

katxarroa sar diezaieten zain.

Niregatik negar egiten dut

—niregatik batipat—

esku artetik ihes egiten utzi nuelako

gozarazi zidan txori bakarra.

Negar egiten dut

beti negar egiten denagatik, ezer egin ezinean.

Negar egiten dut eta zuen aurrean eranzten naiz

nire ahultasun eta nire ezintasuna erakutsiz.

Negar egiten dut

zuei bihotza eta ipurdia ukitzeko.

Negar egiten dut zuen gupida eta haren losintxak arrenka.

Negar egiten dut

atsegin dudalako.

LEHEN LIKANTROPO BELTZA

Argiak itzaltzen direnean

zoko ezkutuenetatik ere

Gaueko pizti goseti guztiak

irteten dira

ezezagunaren erresuma hedatuz

Argiak itzaltzen direnean

emaztea mugimendu ergel batez senarrarengana

saiatzen da hurbiltzen

baina zurrungek helas!

kanoikadak bailiran

jadanik ez diete arrabitei

lekurik uzten

Argiak itzaltzen direnean

botilak argitzen du bakarrik

hara doaz itsuturik

bere burua botatzera

gautxoriak

Argiak itzaltzen direnean

xaguxarrak eszenatokiaz jabetzen dira

eta haien hegalek txaloak ezabatzen dituzte

Argiak itzaltzen direnean

aurpegia haztatuz

irribarre egiten dut

badakit eta aurrerantzean

argia ez dela zorigaiztoko oroipen bat

besterik izango

HERRIMINA

Hau ez da New York

baina, halere, neoiena dugu

garbitzen gaituen ur bakarra,

janzten gaituen ama ubela.

Hemen Vitoria-Gasteizko hondar bigunezko plaietan,

eskeletoak dautza irribarretsu,

farolen mila eguzkien indarrak

bihotza

atzera emango dien esperantzaz,

eta hemendik ere, nola ez ba?

harro paseatzen da

azabatxezko pantera,

betidanik lelotu ohi gaituen berbera,

begi urrikalgarriez arrenka ari zaizuna:

Laztan, laztan nazazu...!

Ez, ez luzatu eskua, ez...!

algaraka agintzen dizu zuhurtzi ibiliak.

Baina alferrik.

Zer ez zenuke zuk emango

bere bizkar fosforargitsuaren ukipenak

eragiten dizun hotzikararen truke?

Louisiana estatuko espetxeetan,

aulki elektrikoan eseriko den azkena

nahi zenuke izan

eta borrero, apaiza eta argazkilarien aurrean

oihu egin ozenki:

Hartu, nire zainak zuentzat!!!

Bareak utzitako bidezidorrean barrena

abiatzen dira gau-aeroplanoak tropelka,

flipper-en malkoak erregai,

xaguzaharren bihotz nimiñoak xedetzat.

Baina ez dakite gizajook

aurrean zain daukatena.

Ez dute inoiz entzun

orratzen zitalkeriaz,

olagarroaren beso tatuatuen kemenaz,

magnolioen arriskuaz.

Ez dute inoiz entzun

belarriak

har berdez baitituzte beteak,

idiaren urdailtzar itzelak

—horma zuritik zintzilika—

dena gortzen baitu aieneka.

Wolframiozko botila ikusgarrien labirintuan

galdu dira itsu,

denboraren ertz zorrotzetan zaurituz.

Eta elizok lortu dute azkenik

beren ametsik ezkutuena:

Gurutzea izan

apoaren hilobi sakratuan.

Hau ez da New York

ez, baina halere gau batzuetan

taxi bat harrapatzea ez da lan erraza.